Firma – nazwa, pod którą przedsiębiorca prowadzi działalność gospodarczą lub zawodową. Nie jest ona składnikiem przedsiębiorstwa. Prawo do firmy jest prawem podmiotowym przysługującym każdemu przedsiębiorcy.
Etymologia i znaczenie potoczne
Słowo to prawdopodobnie przyjęło się w języku polskim za pośrednictwem francuskiego firme, wywodzącego się od włoskiego firma, pierwotnie oznaczającego potwierdzenie umowy podpisem.
W języku potocznym pojęcie firma utożsamiane jest z pojęciem przedsiębiorstwo, jak też przedsiębiorca lub zakład pracy. Z prawnego punktu widzenia takie utożsamienie jest błędne.
W ujęciu prawnym
Zgodnie z definicją zawartą w Kodeksie cywilnym firmą jest imię i nazwisko osoby fizycznej oraz nazwa osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej.
Kodeks cywilny w art. 432–4310 zawiera podstawowe informacje dotyczące firm. Wyrażają się one w kilku zasadach:
Działanie pod firmą
Przedsiębiorca musi działać pod firmą – np. na umowach, innych dokumentach lub w jakichkolwiek innych formach komunikacji podmiotu z otoczeniem (np. w ofertach, reklamach, ogłoszeniach itp.), powinna widnieć pełna firma. Kodeks cywilny pozwala, aby to był skrót firmy i oznaczenie formy prawnej – również skrótowe.
Zasady prawa firmowego
Firmę przedsiębiorcy ujawnia się we właściwym rejestrze – oznacza to, że firma jest jawna, tzn. każdy może ją poznać. Dzięki temu osoby fizyczne wykonujące działalność gospodarczą i przedsiębiorstwa nie są anonimowe. W Polsce funkcjonują dwa rejestry: Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej – dla osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą oraz Krajowy Rejestr Sądowy – dla osób prawnych i jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej.
Na tym samym rynku (w ujęciu przedmiotu obrotu i obszaru działalności – np. rynku sklepików spożywczych w określonym mieście czy rynku usług poczty elektronicznej) nie mogą istnieć dwie podobne firmy. Przykładem potwierdzającym to, jak ważne jest odróżnianie firm, może być odmowa zarejestrowania w Niemczech marki Gmail należącej do spółki Google, ponieważ dwa lata wcześniej nazwę G-mail w dobrej wierze zarejestrował już inny niemiecki przedsiębiorca.
Firma, pod którą przedsiębiorca działa, nie może zawierać informacji (zwrotów, słów, skrótów itp.), które mogłyby wprowadzić w błąd (w szczególności co do osoby przedsiębiorcy, przedmiotu i miejsca jego działalności czy źródeł zaopatrzenia). Zatem pod firmą Dolnośląska Fabryka Instrumentów Lutniczych Defil w Lubinie nie powinien działać np. warsztat samochodowy zlokalizowany w Łodzi.
Firma nie może być zbyta, jednakże przedsiębiorca może upoważnić innego przedsiębiorcę do korzystania z jego firmy (jedynie gdy nie wprowadza to w błąd osób trzecich).
Z punktu widzenia prawa prywatnego międzynarodowego firma podlega prawu siedziby przedsiębiorstwa należącego do danego przedsiębiorcy.
Ochrona prawa do firmy
Firma podlega ochronie za pomocą następujących środków ochrony:
- roszczenia o zaniechanie naruszeń (art. 4310 KC)
- ochrony dóbr osobistych osoby fizycznej (art. 23 i 24 KC)
- ochrony dóbr osobistych osoby prawnej i jednostki organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej (art. 23 i 24 w zw. z art. 43 KC)
- ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji
- przepisy prawa karnego.
Firma w spółkach
Firma spółki zawiera oznaczenie formy prawnej (w obrocie dopuszczalne jest stosowanie skrótów) oraz dodatkowo:
- w spółce cywilnej powinna zawierać imiona i nazwiska wszystkich wspólników, co najmniej pierwszą literę imienia oraz niezmienioną wersję nazwiska,
- w spółce jawnej powinna zawierać nazwisko lub nazwę przynajmniej jednego wspólnika,
- w spółce partnerskiej powinna zawierać nazwisko co najmniej jednego z partnerów,
- w spółce komandytowej oraz spółce komandytowo-akcyjnej powinna zawierać nazwisko jednego lub kilku komplementariuszy,
- w spółce z o.o. oraz spółce akcyjnej może mieć dowolną formę.
Nazwy zastrzeżone
Niektóre wyrażenia mogą (a niekiedy muszą) używać w swoich firmach wyłącznie podmioty prowadzące ściśle określoną działalność. Przykładami są:
- „bank” lub „kasa”;
- „biuro informacji gospodarczej”;
- „towarzystwo funduszy inwestycyjnych”.
Zobacz też
Uwagi
- ↑ Jednakże ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz.U. z 2022 r. poz. 1500) używa pojęcia „firma inwestycyjna”, natomiast ustawa z dnia 11 maja 2017 r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym (Dz.U. z 2023 r. poz. 1015) – pojęcia „firma audytorska”.
Przypisy
- ↑ firma. gazetaprawna.pl. .
- ↑ Kidyba 2013 ↓, s. 102–103.
- ↑ Witamy W Poradni Językowej.
- ↑ Miedziński i Biczyński 1991 ↓, s. 43.
- ↑ Wojciech Rost: Prawna ochrona firmy jako oznaczenia indywidualizującego przedsiębiorcę. Przegląd Prawniczy, Ekonomiczny i Społeczny, s. 31.
- ↑ Co to jest firma przedsiębiorcy?. Lege Artis.
- ↑ Art. 434 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. z 2022 r. poz. 1360).
- ↑ Paweł Cebula: Problemy Google z nazwą „Gmail”. vbeta.pl, 2008-03-19. .
- ↑ Pazdan 2007 ↓, s. 110.
- ↑ Nazwa dla spółki.
- ↑ Jan Kufel, Wojciech Siuda Prawo gospodarcze dla ekonomistów, Poznań 2001, ISBN 83-902775-3-0, s. 44–45.
- ↑ Art. 3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (Dz.U. z 2021 r. poz. 2439).
- ↑ Art. 8 ustawy z dnia 9 kwietnia 2010 r. o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych (Dz.U. z 2023 r. poz. 2160).
- ↑ Art. 41 ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (Dz.U. z 2023 r. poz. 681).
Bibliografia
- Andrzej Kidyba: Prawo handlowe. Warszawa: C.H. Beck, 2013. ISBN 978-83-255-5419-4.
- Firma. W: red. Bogdan Miedziński, Stefan Biczyński: Słownik ekonomiki i organizacji przedsiębiorstwa. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, 1991. ISBN 83-208-0845-6.
- M. Pazdan: Prawo prywatne międzynarodowe. Wyd. 10. Warszawa: 2007.
