| |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Wspólnota autonomiczna | |||||
| Prowincja | |||||
| Comarca |
Pamplona | ||||
| Alkad |
Joseba Asiron | ||||
| Powierzchnia |
23,55 km² | ||||
| Wysokość |
449 m n.p.m. | ||||
| Populacja (2015) • liczba ludności • gęstość |
|||||
| Nr kierunkowy |
948 | ||||
| Kod pocztowy |
31001 – 31014 | ||||
| Tablice rejestracyjne |
NA | ||||
Położenie na mapie Hiszpanii  | |||||
Położenie na mapie Nawarry  | |||||
Położenie na mapie Europy  | |||||
 42°49′N 1°38′W/42,816667 -1,633333
| |||||
| Strona internetowa | |||||
Pampeluna (hiszp. Pamplona, bask. Iruña lub Iruñea) – miasto w północnej Hiszpanii (193 tys. mieszkańców), stolica prowincji Nawarra. Miasto jest położone na wysokości 449 m n.p.m., nad rzekami Arga, Sadar i Elorz, w odległości 87 km od San Sebastián, 434 km od Barcelony oraz 411 km od Madrytu.
Historia
Miasto (początkowo nazwane Pompaelo) zostało założone przez Pompejusza w 74 p.n.e., jako garnizon wojsk rzymskich. Od V do IX w. było w rękach Wizygotów, Franków i Maurów. W 778 roku zdobyte przez Karola Wielkiego, wtedy zostało otoczone murami obronnymi. W 781 odbite z rąk chrześcijan przez Abd ar-Rahmana. W 924 Pampeluna została zniszczona przez Abd ar-Rahmana III i straciła na znaczeniu. W 824 powstało baskijskie królestwo Pamplony, później zwane królestwem Nawarry. Pampeluna pozostawała jego stolicą aż do 1512, kiedy Ferdynand V połączył Nawarrę z Kastylią. Od XI w. następuje rozwój Pampeluny, leżącej na pielgrzymkowym szlaku do Santiago de Compostela. W czasie wojen napoleońskich Pampeluna została w 1808 zdobyta przez Francuzów, a w 1813 przez Anglików.
Zabytki i atrakcje turystyczne
- Gotycka katedra zbudowana w latach 1397–1530. Klasycystyczna fasada z dwoma wieżami została dobudowana w 1783 roku. Wewnątrz alabastrowy nagrobek Karola III Szlachetnego i jego żony Eleonory, bogato rzeźbiony portal Puerta de la Preciosa prowadzący do krużganków zdobionych delikatnymi maswerkami;
- Muzeum Diecezjalne zajmujące dawny refektarz, kapitularz i kuchnię klasztoru przylegającego do katedry. Muzeum posiada najbogatszy w Hiszpanii zbiór polichromowanych rzeźb drewnianych z okresu od XIII do XVI wieku. Jednym z najcenniejszych eksponatów jest natomiast wykonany we Francji relikwiarz Grobu Świętego;
- Palacio de Navarra neoklasyczna siedziba władz prowincji, wewnątrz portret Ferdynanda VII namalowany przez Francisca Goyę;
- kościół San Saturnino (XIII wiek) z dwoma wieżami. Miał zostać zbudowany w miejscu, gdzie św. Saturnin ochrzcił 40 tys. mieszkańców miasta;
- Muzeum Nawarry (hiszp. Museo de Navarra) mieszczące się w budynku dawnego szpitala z portalem w stylu plateresco. Zbiory muzeum dotyczą historii i sztuki regionu;
- cytadela z 2 połowy XVI wieku.
Tradycje
Co roku w dniach 6–14 lipca organizowane są tu tzw. sanfermines, fiesty ku czci patrona miasta świętego Fermina, w czasie których odbywają się słynne encierros – gonitwy byków i ludzi po ulicach miasta. Święto to zostało opisane przez Ernesta Hemingwaya w powieści Słońce też wschodzi (1926).
Miasto jest jednym z najważniejszych punktów dla pielgrzymów na Drodze św. Jakuba, udających się do Santiago de Compostela.
Wyższe uczelnie
Pampeluna jest ważnym ośrodkiem akademickim dla północno-wschodniej Hiszpanii.
Uczelnie państwowe:
- Uniwersytet Publiczny Nawarry (Universidad Publica de Navarra)
Uczelnie prywatne:
- Uniwersytet Nawarry (Universidad de Navarra) oraz Klinika Uniwersytetu Nawarry
Demografia
Zmiany liczby ludności w Pampelunie:
| Dane historyczne | ||
|---|---|---|
| Rok | Ludność | Zm., % |
| 1991 | 180 372 | – |
| 1996 | 166 279 | −7,8% |
| 2001 | 183 964 | 10,6% |
| 2004 | 191 865 | 4,3% |
| Powyższe dane nie mają podanego źródła! | ||
Transport
W mieście znajduje się stacja kolejowa Pamplona (Estación de trenes Pamplona) oraz dworzec autobusowy (Estación de Autobuses Pamplona). W pobliżu granic miasta, w kierunku południowym, położone jest lotnisko Aeropuerto de Pamplona-Noáin, obsługujące trasy krajowe do Madrytu i Barcelony (Iberia i Air Nostrum) oraz loty czarterowe.
Miasta partnerskie" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj | edytuj kod]
Zobacz też
- Osasuna Pampeluna – klub piłkarski
Przypisy
- ↑ Nomenclátor: Población del Padrón Continuo por Unidad Poblacional a 1 de enero. Instituto Nacional de Estadística. . (hiszp.).
- ↑ Ayuntamiento de Pamplona -Situación geográfica , pamplona.es (hiszp.).
- ↑ Tadeusz Miłkowski, Paweł Machcewicz: Historia Hiszpanii. Wyd. I. Wrocław: Ossolineum, 1998, s. 27. ISBN 83-04-04403-X.
- ↑ Pamplona City Council: Twin towns. . .
Bibliografia
- Przewodniki Wiedzy i Życia – Hiszpania. Warszawa: Wydawnictwo Hachette Livre Polska sp. z o.o., 2005, s. 128-129. ISBN 83-7184-208-2.
